ایزوپروپیل الکل

ایزوپروپیل الکل کوچک‌ترین عضو از خانواده الکل‌های ثانویه محسوب می‌شود که مایعی بدون رنگ، فرار و اشتعال‌پذیر است. بوی این مایع شبیه به مخلوط اتیل الکل و استون بوده وزن مولکولی آن 60.09 گرم بر مول است. دامنه کاربرد ایزوپروپیل الکل به‌قدری وسیع بوده که آن را به یکی از محبوب‌ترین و مهم‌ترین مواد شیمیایی تبدیل کرده و اخیراً در دوران ویروس کرونا به‌عنوان محلول ضدعفونی‌کننده دست به شهرت زیادی دست پیدا کرد.

شاید بتوان ضدعفونی‌کنندگی را به‌عنوان مهم‌ترین و درعین‌حال شناخته‌شده‌ترین کاربرد این ماده شیمیایی در نظر گرفت، اما نباید از دیگر کاربردهای آن نیز چشم‌پوشی کرد، به همین خاطر تا انتهای این مقاله از نویان شیمی همراه ما باشید تا اطلاعات مفید و سودمند دیگری را در ارتباط با این ماده و حتی تفاوت ایزوپروپیل الکل با اتانول را برای شما شرح دهیم.

فهرست مطالب

ایزوپروپیل الکل چیست؟
کاربرد ایزوپروپیل الکل چیست؟
کاربرد در صنایع الکترونیک
استفاده جهت استخراج مواد
استفاده به‌عنوان پوشش‌دهی سطوح
استفاده در صنعت داروسازی
کاربرد در زیست‌شناسی مولکولی
استفاده در صنعت اتومبیل
استفاده در تولید محصولات مراقبت شخصی
استفاده در صنعت پزشکی
استفاده در صنایع غذایی
تفاوت ایزوپروپیل الکل با اتانول
خطرات و عوارض ایزوپروپیل الکل
جمع‌بندی

ایزوپروپیل الکل چیست؟

ایزوپروپیل الکل را با فرمول شیمیایی CH3CHOHCH3 می‌شناسند که کربن، اکسیژن و هیدروژن در ساختار آن وجود دارد. این مایع بی‌رنگ و فرار قابل‌اشتعال بوده و استشمام بوی بسیار قوی و تند آن می‌تواند منجر به سرفه، افسردگی یا حتی مرگ بر اثر ازکارافتادن دستگاه تنفسی شود.

این الکل به نام‌های دیگری مانند ایزوپروپانول یا پروپانول نیز شهرت داشته و در آب حل می‌شود، البته از دیگر خصوصیات و ویژگی‌های این ماده می‌توان به نقطه ذوب آن در منفی 89 درجه سانتی‌گراد، نقطه‌جوش در 82.3 درجه سانتی‌گراد، مقرون‌به‌صرفه و اقتصادی، فاقد مواد آلوده‌کننده هوا، سمی‌تر از متانول، شهرت بالا به‌عنوان یک حلال و… اشاره کرد.

کاربرد ایزوپروپیل الکل در صنعت چاپ و پزشکی بسیار مشهود بوده و داشتن اطلاعات کافی درباره کاربردهای ایزوپروپانول، برای خرید ایزوپروپیل الکل بسیار اهمیت دارد. لازم به ذکر است که بدانید گسترش عرضه و فروش این ماده شیمیایی در بازار جهانی، نوآوری در کاربردهای صنعتی و حساس به آب را به دنبال داشته است.

کاربرد ایزوپروپیل الکل چیست؟

کاربرد ایزوپروپیل الکل هم مانند دیگر مواد شیمیایی در بسیاری از صنایع مشهود بوده و کار بسیاری از آن‌ها وابسته به این ماده است. همان‌طور که گفتیم سهم زیادی از این ماده در صنعت پزشکی استفاده می‌شود، اما نمی‌توان دیگر کاربردهای این ماده را نیز نادیده گرفت. در ادامه به 9 کاربرد مهم و اساسی این ماده شیمیایی اشاره خواهیم کرد:

کاربرد در صنایع الکترونیک

از ایزوپروپیل الکل 99 درصد برای پاک‌کردن کابل‌ها، اتصالات برقی، ال‌سی‌دی‌ها، صفحات نمایش، صفحه‌کلید، شیشه و فیبرهای نوری استفاده می‌شود، چرا که استفاده از آب برای تمیزکردن قطعات الکتریکی خطر شوک الکتریکی را به دنبال خواهد داشت و استفاده از IPA به این منظور ایمنی بیشتری دارد.

استفاده جهت استخراج مواد

ازآنجایی‌که این ماده شیمایی توانایی حل‌کردن ترکیبات غیرقطبی را دارد، به همین خاطر می‌توان از آن برای استخراج‌کردن روغن‌ها، چربی‌ها، طعم‌دهنده‌ها(اسانس)، فسفولیپیدها، اسیدهای چرب امگا 3 از ماهی، استفاده جهت ساخت رزین پلی‌استر از گیاهان و مواد ضدعفونی‌کننده استفاده کرد.

استفاده به‌عنوان پوشش‌دهی سطوح

کاربرد ایزوپروپیل الکل در صنعت پوشش‌دهی جهت تولید و ساخت پلیمرها و همچنین ماده پخش‌کننده پلیمرها بر روی سطوح مختلف نیز مشهود است. این ماده شیمیایی را به‌عنوان رقیق‌کننده متداول رزین‌ها و رنگ‌ها می‌شناسند و برای آغشته کردن سطوح سلولزی یا فایبرگلاس با رزین، از پروپانول برای ترکیب‌کردن استفاده می‌شود تا سرعت نفوذ پلیمرها به داخل سطوح افزایش پیدا کند، سپس باید آن را در یک محیط گرم و خشک قرارداد تا به‌خوبی خشک شوند.

همان‌طور که می‌دانید این ماده می‌تواند بسیاری از پلیمرها را در خود حل کند، به همین خاطر کارگران هم می‌توانند برای شستن بسیاری از وسایل و تجهیزات از آن‌ها استفاده کنند.

استفاده در صنعت داروسازی

این ماده شیمایی در صنعت داروسازی جهت تولید، تصفیه، تجزیه ترکیبات و همچنین ضدعفونی‌کننده رآکتورها کاربرد داشته و در سنتز اسیدهای آمینه و پلی‌پپتیدها و بسیاری از واکنش‌های ارگانیک دیگر به‌ عنوان یک حلال پروتئینی به‌حساب می‌آید.

کاربرد در زیست‌شناسی مولکولی

ایزوپروپیل الکل از RNases، DNases و همچنین اسیدهای نوکلئیک عاری بوده و از آن برای تهیه نمونه‌هایی برای واکنش‌های مولکولی مانند تجزیه‌وتحلیل اسپکتروفتومتری، الکتروفورزیس ژل‌ها، تجزیه‌ و تحلیل آنزیم‌های محدودکننده، تعیین‌کردن توالی نوکلئوتیدی و واکنش زنجیره‌ای پلیمری برای تشخیص‌دادن اسیدنوکلئیک استفاده می‌شود.

استفاده در صنعت اتومبیل

صنعت خودروسازی از این ماده برای برخی از امور مربوط به مراقبت و نگهداری اتومبیل‌ها استفاده می‌کند. از کاربردهای این ماده در صنعت اتومبیل می‌توان به چربی‌زدایی و پاک‌کردن آلودگی‌ها قبل از رنگ‌آمیزی یا پولیش کردن اشاره کرد.

استفاده در تولید محصولات مراقبت شخصی

از این الکل معمولاً به‌عنوان رقیق‌کننده در تولید محصولات مراقبت شخصی، به‌عنوان ضد کف در تولید افترشیوها، تولید محصولات حمام، تولید مواد آرایشی، ضدعفونی‌کننده دست، لوسیون‌ها و تولید عطرها استفاده می‌شود. این ماده شیمایی همچنین در صنعت ساخت ناخن‌های مصنوعی کاربرد داشته و از آن برای تمیزکردن و براق کردن ناخن‌ها و پولیش کردن ناخن و درخشان کردن سطح ناخن استفاده شده و به‌سرعت نیز تبخیر شده و خشک می‌شود.

قابل‌ذکر است که بدانید وجود درجه‌بندی NF/USP و ACS برای ساخت و تولید محصولات مراقبت شخصی که از ایزوپروپانول استفاده می‌کنند، لازم است.

استفاده در صنعت پزشکی

در صنعت پزشکی از این ماده به‌عنوان ضدعفونی‌کننده عمومی و در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی از آن برای ضدعفونی‌کردن تجهیزات پزشکی، تمیزکردن و پاک‌کردن سطوح، استفاده در معالجه‌های پوستی و پانسمان استفاده می‌شود. به این نکته توجه داشته باشید که برای نگهداری و ذخیره‌کردن این ماده باید آن را دور از گرما و منابع احتراق قرار دهید.

استفاده در صنایع غذایی

صنایع غذایی از این ماده برای فرایند پردازش رنگ‌ها، لعاب‌ها، مکمل‌ها، ضدعفونی‌کننده سطوح، راکتورها و ابزارها استفاده می‌کند. قابل‌ذکر است که بدانید آب جمع شده روی دستگاه‌ها می‌تواند باکتری و آلودگی را گسترش دهد، اما پروپانول آب‌گریز بوده و می‌تواند دستگاه‌ها و تجهیزات را به‌خوبی ضدعفونی کند. از پروپانول درجه USP به دلیل عاری بودن از هرگونه آلودگی سمی، برای تمیزکردن سطوح مورداستفاده در تولید مواد غذایی و نوشیدنی استفاده می‌شود.

تفاوت ایزوپروپیل الکل با اتانول

تفاوت ایزوپروپیل الکل با اتانول در این است که IPA می‌تواند ترکیبات غیرقطبی را در خود حل کرده و برخلاف اتانول هیچ اثری از خود به‌جای نمی‌گذارد. نوشیدن یا بلعیدن پروپانول اگرچه منجر به مرگ نمی‌شود؛ اما عوارضی مانند مسمومیت، تحریک چشم، بینی و گلو را به دنبال خواهد داشت.

ازآنجایی‌که IPA کمتر از اتانول سمی است، به همین خاطر از آن بیشتر به‌عنوان تمیزکننده و حلال استفاده می‌شود. این دو نوع الکل از نظر ازبین‌بردن آلودگی و باکتری درست مانند یکدیگر عمل می‌کنند؛ اما در تماس با پوست تفاوت دارند.

اتانول می‌تواند پروتئین‌های غشایی موجود در باکتری‌ها و ویروس‌ها را از بین ببرد؛ اما ازآنجایی‌که بر روی پوست اثر خشک‌کنندگی دارد، به‌تنهایی نمی‌توان از آن برای ضدعفونی‌کردن دست‌ها استفاده کرد. ازآنجایی‌که قدرت عمل پروپانول از اتانول سریع‌تر و ساده‌تر است، بنابراین از آن بیشتر به‌عنوان ماده ضدعفونی‌کننده استفاده می‌شود.

قابل‌ذکر است که بدانید اتانول بیشتر به‌عنوان مشروبات الکلی شهرت داشته اما IPA به الکل مالشی معروف است که هردوی آن‌ها بیشترین تأثیر را در غلظت 70 درصد دارند.

خطرات و عوارض ایزوپروپیل الکل

ازجمله خطرات و عوارض ایزوپروپیل الکل می‌توان به خواب‌آلودگی، سردرد، سرگیجه، سوزش چشم، سوزش پوست، سرفه، خشکی پوست، افسردگی، کور شدن چشم‌ها، احتمال مرگ بالا در افراد، درد معده، حالت تهوع، استفراغ، کما، درگیرشدن سیستم عصبی، قرمزی چشم و اختلالات هوشیاری اشاره کرد.

لازم به ذکر است که بدانید دوز کشنده این ماده 150 تا 240 میلی‌متر است.

جمع‌بندی

ایزوپروپیل الکل مایعی بی‌رنگ، فرار، اشتعال‌پذیر با بویی تند بوده که فرمول شیمایی آن عبارت است از CH3CHOHCH3. همان‌طور که گفتیم دامنه کاربرد ایزوپروپیل الکل بسیار گسترده بوده و بیشتر از آن به‌عنوان ضدعفونی‌کننده سطوح استفاده می‌شود؛ البته که در این مقاله به طور مفصل به‌تمامی کاربردهای این ماده اشاره کردیم.

اگر قصد خرید ایزوپروپیل الکل را دارید ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که ابتدا اطلاعاتی کامل را درباره آن به دست آورید و سپس برای خرید سایتی معتبر و مطمئن مانند سایت نویان شیمی را انتخاب کنید که سابقه چندین ساله و درخشان در زمینه فروش بهترین مواد شیمیایی را با بهترین برند و کیفیت دارد.